Kalmeren of activeren?

• Ben jij je bewust van binnenkomende sensorische prikkels?
• Voel jij wanneer een zintuig over- of onderprikkeld is?
• En weet jij hoe jij van nature hierop reageert?
• Wat helpt jou om je zintuigen te activeren of juist kalmeren?

Als we het over prikkels hebben wordt vaak in eerste instantie gedacht aan prikkels die via onze zintuigen binnenkomen; de sensorische informatieprikkels. Daarnaast zijn interne emoties en gedachten natuurlijk ook een bron van prikkels. In dit blog heb ik het over de sensorische prikkelverwerking.

Help, ik voel, hoor, ruik, proef en zie zoveel!

Proeven, ruiken, zien, horen en voelen; natuurlijke processen die meestal onbewust plaatsvinden gedurende de dag. We merken dingen op, maar veel gaat ook onbewust langs ons heen. Onze hersenen registeren maar we zijn niet continu bewust van álles wat we ervaren met onze zintuigen. Gelukkig maar, want dat is echt heel veel.

Hoogsensitieve personen hebben een scherp afgesteld zenuwstelsel en binnenkomende informatie wordt minder gefilterd, intens ervaren en diepgaand verwerkt waardoor zintuigen overbelast kunnen aanvoelen en we dus overprikkeld kunnen raken.

Naast overprikkeling is natuurlijk ook onderprikkeling heel herkenbaar voor HSP. Je kunt dus ook te weinig prikkels binnenkrijgen via je zintuigen; je mist sensorische (fijne) prikkels.

Ben ik nou overprikkeld of onderprikkeld?

Aangezien zowel over- als onderprikkeling een vergelijkbare stressreactie kunnen oproepen is het onderscheid soms moeilijk te maken. Toch kan het je enorm ondersteunen in het dagelijks leven wanneer je herkent als je over- of onderprikkeld bent. En of dit te maken heeft met je sensorische prikkelverwerking, of andere prikkels.

Herken je actieve of passieve gedrag als reactie op sensorische prikkels.

Signalen van onder- en overprikkeling kun je bij jezelf leren herkennen door naar je natuurlijke gedrag te kijken. Wat doe je (gedrag) als reactie op mogelijke onder- of overprikkeling van een van je zintuigen. Dat kan actief gedrag zijn óf juist passief en kan wijzen op eventuele over- of onderprikkeling.

Hoe gaat dat dan?

• Ik kan na een dag binnen bijvoorbeeld enorm hyperactief gedrag vertonen. Ik ren en vlieg door het huis, mijn bewegingen zijn grof. Een schreeuw van mijn lijf om in actie te komen!
• Wanneer ik de hele dag heb gefietst in de wind, heeft mijn lijf voldoende fysieke prikkels gehad, ben ik lekker gekalmeerd. Eenmaal thuis heb ik wel even behoefte aan stilte. Ik heb namelijk de hele dag gesuis van de wind gehoord waardoor op auditief gebied even wat gekalmeerd moet worden. Ik zet graag een koptelefoon op of ben gewoon in stilte.
• En een van mijn grote inzichten: ik begin te eten en snoepen wanneer ik fysiek onderprikkeld ben! Ik heb dus drang naar die fysieke prikkels en eten en kauwen activeert. Nu ik dat weet besluit ik vaker even te gaan dansen of een activiteit te doen waarbij ik even geactiveerd wordt. Is toch beter voor de lijn…
• Oja, en snelle tv-beelden of schermlicht voor ik ga slapen; ook zo’n overduidelijke bron van overprikkelende visuele informatie! Ik kalmeer mijn visuele zintuig door licht te dempen en een verzwaard ooglapje te gebruiken als ik ga slapen.

En je kunt dus ook nog op hetzelfde moment een onderprikkeld tastzintuig hebben, terwijl je auditief juist overprikkeld bent. Denk aan het overprikkeld zijn door geluiden om je heen waardoor je dat zintuig even wil kalmeren en tegelijkertijd fysiek onderprikkeld bent en juist behoefte aan beweging hebt.

Behoorlijk ingewikkeld soms… en tegelijkertijd eigenlijk heel simpel 😊

Welk zintuig schreeuwt bij jou om prikkels?

Activeer het!

• Tast & beweging: Ga bewegen, dans, tuinier met je handen, doe beweegoefeningen of korte klapspelletjes met je kinderen.
• Zien: Ben creatief, schilder, doe lampen aan, voeg kleuren toe aan de ruimte.
• Horen: Maak muziek, zing, zet energieke muziek op, schrijf woorden mee in een vergadering.
• Proeven: Eet knapperig eten, pak een zuurtje, drink koude dranken, eet sterke smaken en gebruik pittige kruiden.
• Ruiken: Spuit een luchtje; inhaleer.

Is een zintuig juist overprikkeld? 

Kalmeer het!

• Tast & beweging: Beweeg langzaam, wieg je lijf ritmisch heen en weer, wandelen, doe een bodyscan.
• Zien: Ga naar een ruimte waar weinig fel licht/felle kleuren/drukke wanden zijn, gebruik een zonnebril en oogmasker en verduister de omgeving.
• Horen: Zet een koptelefoon op, ga de stille natuur in, luister naar bijv. meditatieve of klassieke muziek.
• Proeven: Drink warme drank, eet bewust hap voor hap, gebruik geen pittige kruiden.
• Ruiken: Plaats rustgevende geuren, gebruik neutrale schoonmaakmiddelen.

Er zijn natuurlijk nog veel meer manieren te vinden om jouw zintuigen te activeren en kalmeren. Het is heel persoonlijk wat voor jou werkt en de moeite waard om dit voor jezelf in kaart te brengen. Zo kun je jouw gedrag steeds meer gaan reguleren in je dagelijks functioneren en word je er mogelijk minder door overweldigd.

Mijn tip voor jou:

Maak voor jezelf een lijstje wat voor elk zintuig kalmerend (bij overprikkeling) en activerend (bij onderprikkeling) werkt zodat als een situatie zich voordoet je meteen kunt handelen. Zo hoef je dat niet meer te gaan bedenken wanneer je al over- of onderprikkeld bent.

Wil jij samen met mij op zoek naar jouw bronnen van over- of onderprikkeling? Maak gerust een vrijblijvende afspraak.

Succes!